مرضیه کوهستانی/ زنگ آغاز شروع سال تحصیلی جدید با شروع مهر نواخته می‌شود تا آموزش‌و‌پرورش همزمان با نشستن دانش‌آموزان پشت نیمکت‌های کلاس وارد سومین دوره خود در دولت یازدهم شود. چند ماه است که وزیر و معاونانش در مناسبت‌های مختلف از طرح رتبه‌بندی معلمان به عنوان برگ برنده‌ای نام می‌برند که قرار است از هفته آینده تغییراتی را در وضعیت معلمان ایجاد کند تا شاید پرونده اعتراضات معلمان که در نیمه دوم سال گذشته و نیمه اول سال جاری بارها خبرساز شد، بسته شود. در این میان چند تن از معلمان هنوز در بازداشت به سر می‌برند و علی‌اصغر فانی هفته گذشته در جمع خبرنگاران ابراز امیدواری کرد که همکارانش « با شروع سال تحصیلی آزاد شوند.»سال تحصیلی جدید از راه می‌رسد اما مطالبات قدیمی معلمان بر جای خود باقی است. مهدی نوید ادهم، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با «اعتماد» به برخی از این مطالبات، اقدامات آموزش و پرورش و البته رابطه این وزارتخانه با انجمن‌های صنفی فرهنگیان اشاره کرد.

بخشی از بدنه فرهنگیان معتقدند که طرح رتبه‌بندی آن‌گونه که باید، پاسخگوی نیازهای این قشر نیست و بیشتر ترجیح می‌دهند که مانند نظام مهندسی و نظام پزشکی جایی باشد که اختیار و آزادی عمل بیشتری برای‌شان وجود داشته باشد. در مقابل این گفته چه دفاعی از رتبه‌بندی می‌توان کرد؟

امروز سند تحول بنیادین، سند مادری است که تمام فعالیت‌های آموزش و پرورش باید حول محور آن برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و اجرا شود. در سند تحول دو حسن از این منظر وجود دارد؛ اول طراحی و استقرار سیستم سنجش صلاحیت حرفه‌ای معلمان و دوم طراحی و استقرار نظام رتبه‌بندی معلمان. این دو به هم وابسته هستند در سنجش صلاحیت حرفه‌ای صلاحیت و توانایی معلمان در دوره‌های زمانی خاص سنجیده می‌شود هم در بدو ورود و هم بر اساس پیش‌بینی‌های اولیه ما هر پنج سال یک‌بار کسانی که به گونه‌های مختلف سعی در ارتقای توانایی خود دارند از امتیاز بیشتری برخوردار شوند، دوم اینکه متاثر از رتبه‌بندی معلمان است یعنی اگر معلمی تلاش و پژوهش بیشتری کرد و برای بچه‌ها وقت بیشتری گذاشت رتبه برتر می‌گیرد و ما‌به‌ازای این رتبه از حقوق و مزایای بیشتری هم برخوردار می‌شود. این دو طرح با این دید در حال تنظیم هستند که رتبه‌بندی مراحل آخرش را طی می‌کند و امیدواریم که در آغاز سال تحصیلی اجرایی شود. دولت محترم هم با وجود مشکلات و تنگناهای مالی که داشت اعتبارات مورد نیاز این طرح را اختصاص داده است تا از مهر ماه برای شش ماه دوم سال اجرایی شود. برای سال آینده هم که تامین اعتبار شده. ما در شروع راه هستیم همان‌گونه که می‌دانید سند تحول بنیادین یک سند استراتژیک برای وزارت آموزش و پرورش است و ذیل سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور قرار می‌گیرد. احکام ١٣١ گام سندباید در طول زمان اجرا شود و نمی‌شود انتظار داشت که یک‌شبه محقق شوند. خوشبختانه نقشه راه سند هم رونمایی شده است. نقشه راه تقدم و تاخر و زمان‌بندی اجرای احکام را مشخص می‌کند که گامی است به سوی جلو تا زمینه اجرای مناسب‌تر سند فراهم شود.

بحث دیگر اعتراض معلمان به نابرابری میان آموزش و پرورش با سایر دستگاه‌های دولتی است. دولت یازدهم برای رفع این نابرابری چه قدمی برداشته؟

کسری‌های آموزش و پرورش و نابرابری‌های موجود در حقوق معلمان یک شبه اجرا نشده که یک شبه درمان شود. سالیان سال اینها روی هم انباشته شده‌اند و برای همین زمان می‌برد تا جبران شود. دولت از منظر خودش نگاه می‌کند و می‌گوید من حقوق را افزایش داده‌ام و درست هم می‌گوید: چون به سایر دستگاه‌ها ٧٠ تا ٨٠ درصد بودجه تخصیص داده‌ و به آموزش و پرورش ١١٠ درصد پس اگر از این منظر نگاه کنیم حرف دولت درست است. اما وقتی نیاز معلمان و میزان حقوق‌شان را می‌بینیم، متوجه می‌شویم که حداقل با دستگاه‌های مشابه دولتی فاصله دارد. از نظر خود بودجه‌های آموزش و پرورش هم این کسری مضاعف و مزمن است، وقتی یک دستگاهی بالای ٩٧ درصد اعتباراتش صرف حقوق کارکنان می‌شود دیگر بودجه‌ای برای طراحی و برنامه‌ریزی دارد. بارها شاهد بوده‌اید که مدیران ما از تامین اعتبار برای هزینه آب و برق مدارس نگرانند و می‌نالند. این هست که باید زمان بدهیم و ما امیدواریم که در برنامه ششم توسعه آموزش و پرورش در اولویت اعتبارات دولتی قرار بگیرد تا مشکلات کاستی‌های مزمن را بتوانیم جبران کنیم.

اما در کوتاه‌مدت هم مطالباتی وجود دارد، در چند ماه گذشته اعتراضات و تجمع سکوت معلمان بارها خبرساز شده، برای رسیدگی به این درخواست‌ها چه می‌کنید؟

معلم‌ها قشر فهمیده و فرهیخته‌ای هستند، شرایط کشور را درک می‌کنند و تاکنون هم همراهی کرده‌اند. در مورد اعتراضات هم که می‌فرمایید باید بگویم خیلی از معلمان دیگر هم مشکلات مالی دارند اما در این حرکت‌ها شرکت نکرده‌اند به این دلیل که شرایط دولت را درک می‌کنند و البته همه اینها به این معنا نیست که دولت و مجلس نباید وظایف خود را انجام دهند. همچنان که متولیان امر تخصیص اعتبارات دولتی مدعی هستند که امکاناتی را برای آموزش و پرورش و فرهنگیان فراهم آورده‌اند اما انتظار ما و معلمان این است که توجه بیشتری به این امر شود. ما هم از نابرابری‌ها و تفاوت‌ها رنج می‌بریم و امیدواریم که این قشر فرهیخته‌ای که همواره مدافع دولت بوده و هست، همواره همراه انقلاب بوده و خواهد بود مشکلات معیشتی‌اش به حداقل برسد و بتواند زندگی خوبی را داشته باشد و با نشاط بیشتری سر کلاس‌های درس حاضر شوند. عدد و رقم‌ها نشان می‌دهند که درصد رشد بودجه آموزش و پرورش و حقوق معلمان نسبت به دستگاه‌های دیگر بهتر بوده اما هنوز به حد مطلوب نرسیده است.

معاون حقوقی وزارت آموزش و پرورش از وجود تعدادی معلم زندانی خبر داد. سیستم حمایتی آموزش و پرورش تا کجا اجازه پیگیری مسائل معلمان را دارد؟

این نوع مسائل در همه دستگاه‌ها وجود دارد یک مشکل اجتماعی است نه صنفی. این جمله مشکلات برای آحاد مردم به وجود می‌آید بخشی از آنها هم خب طبعا معلم هستند.

یکی از مشاوران وزیر در گفت‌وگو با ما گفت چون معلم هستند وزیر آموزش و پرورش شخصا اقدام کرده است.

بله من گاهی گله کرده‌ام که گاهی در این جاده‌ها تصادف پیش می‌آید اما تا دو تا معلم تصادف کنند عنوان شغلی‌شان ذکر می‌شود. این به قشر ربطی ندارد. معلم‌ها هم مانند دیگر مردم به دلیل مشکلات مالی گاهی به زندان می‌افتند. از آنجایی که این موضوع برای وزارت آموزش و پرورش اهمیت دارد و مسوولیتی که در جهت حمایت از معلمان برای خودش قایل است، وزیر تدابیری را اتخاذ کرده است تا با استفاده از منابع دولتی و کمک‌های خیرین بتوانند بخشی از مشکلات معلمان عزیز را کاهش دهند. این کمک دستگاهی نیست و در تمام اقشار هست.

زندانیان صنفی چطور که الان در مطالبات هم اسم‌شان مطرح می‌شود و فرهنگیان خواستار آزادی آنها هستند.

دستگاه‌های ذی‌ربط باید پاسخ دهند، قطعا نگاه آن دستگاه‌ها هم به آموزش و پرورش و معلمان نگاهی توام با کرامت است. هیچ کدام از این مسوولان نظامی و امنیتی دل‌شان نمی‌خواهد حرمت معلمان شکسته شود و اگر مواردی هم پیش آمده امیدواریم هر‌چه زودتر مرتفع شود.

چقدر واقعا انجمن‌های صنفی در تصمیم‌گیری‌ها سهیم هستند؟

شاید حضور انجمن‌های صنفی به صورت نظام‌مند اندک باشد اما حضور معلمان و مدیران در سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های آموزش و پرورش خیلی پررنگ است.

از چه طریقی؟

مثلا گروه‌های آموزشی داریم که متشکل از معلمان است. این تشکل‌ها و گروه‌های آموزشی در فرآیند تصمیم‌گیری حضور دارند و دیدگاه، نظرات و نقدشان به سیستم منتقل می‌شود. نمایندگان معلمان در انواع و اقسام تشکل‌ها، جلسات و برنامه‌های ما از شورای‌عالی آموزش و پرورش گرفته تا سایر بخش‌ها حضور دارند نه به عنوان تشکل سیاسی و صنفی بلکه به عنوان فرد یا جمعی از گروه معلمان.

یعنی انجمنی اسم صنفی داشته باشد مشکلی دارد؟

نه اشکالی ندارد اما شرایط به گونه‌ای است که ما از حضور سایر تشکل‌ها داریم بهره می‌گیریم.

اصلا ارتباطی با این کانون و انجمن‌های صنفی دارید؟

بله گاهی ارتباطاتی بوده و از ظرفیت آنها استفاده شده است.

اما گویا خیلی پررنگ نیست.

شاید اما این ادعا را که ارتباط سیاستگذاران با معلمان کمرنگ است را قبول ندارم اما با یک تشکل شاید.